Emblem of Liverpool : หงส์ หรือ นก?

ขอสารภาพอย่างไม่กลัวเชย เลยว่า ผมไม่เคยดูการแข่งขันฟุตบอล ไม่ใช่แฟนฟุตบอลทั้งไทยและเทศ ดูฟุตบอลครั้งสุดท้ายก็นานมากจนจำไม่ได้แล้วว่าเมื่อไรและที่ไหน

แต่ที่วันนี้เลือกหยิบยก เรื่องฟุตบอลมาพูดคุยกับท่านผู้อ่าน เพราะผมสังเกตุว่าร้านอาหารแทบทุกร้านนิยมเปิดรายการถ่ายทอดสดการแข่งขันฟุตบอลสโมสรอังกฤษ ให้ลูกค้าชม ซึ่งก็เรียกลูกค้าได้อย่างหนาแน่น พร้อมเสียงเชียร์กันสนั่นหวั่นไหว เชียร์กันแบบไม่สนใจใยดี นักร้องหรือวงดนตรี ที่กำลังบรรเลงบนเวที เลย และสิ่งที่ตอกย้ำความประหลาดใจให้ผมก็คือ รุ่งเช้าวันถัดมา ข้อความที่แสดงบนหัว MSN ของเพื่อนๆ ที่อยู่ใน List ของผม จะปรากฏข้อความในแนวเดียวกันหมด คือ แสดงออกถึงอารมณ์ความรู้สึก เกี่ยวกับผลการแข่งขันในคืนที่ผ่านมา

 ผมเคยถามหลายๆ คนว่าเชียร์ทีมไหน คำตอบที่ได้รับ ส่วนใหญ่แล้วจะเชียร์ทีม Liverpool ซึ่งมีฉายาว่า ทีมหงส์แดง เมื่อได้ยินชื่อนี้ ผมเลยคิดแบบคนไม่ประสีประสาเรื่องฟุตบอล ว่าชื่อภาษาอังกฤษมันคงชื่อว่า ..

Red Swan (อ่านว่า เร้ด สะ- วอน) แปลว่า หงส์แดง

แต่ความเข้าใจของผมผิดอย่างแรงครับ เพราะคนทั่วโลก เรียกชื่อทีม Liverpool แค่สั้นๆ ว่า The Reds หรือแปลเป็นไทยว่า เจ้าสีแดง ไม่ยักเรียกว่า หงส์แดงเหมือนคนไทย แต่อะไรล่ะ คือที่มาที่ไปของชื่อ หงส์แดง นี้ ผมจึงเริ่มลงมือสำรวจสิ่งที่เกี่ยวข้องกับทีมนี้อย่างจริงๆ จังๆ เพื่อหาที่มาของชื่อหงส์แดงนี้ ในที่สุดผมก็ค้นพบว่าสิ่งนั้นคือ.....

Emblem (อ่านว่า เอ็ม เบล็ม) แปลว่า สัญลักษณ์

คำนี้เป็นคำนาม นะครับ พูดแล้วนึกขึ้นได้ มีอีกคำครับ ที่มีความหมายเหมือนกัน นั่นคือคำว่า

Symbol (อ่านว่า ซิ่ม โบ่ว์) แปลว่า สัญลักษณ์

เมื่อพินิจพิจารณา สัญลักษณ์ของทีม Liverpool พบว่าเป็นรูปสัตว์ปีกชนิดหนึ่ง รูปร่างหน้าตา คล้ายๆ กับ หงส์อย่างที่เราเข้าใจกัน แต่พอได้ลงมือค้นคว้าลึกลงไปโดยรวบรวมข้อมูลที่มีทั้งหมดไม่ว่าจะอยู่ในเว็บต่างประเทศ เว็บไทย หรือแม้แต่ใน Wikipedia ผมได้ข้อสรุป ตรงกันว่า มันเป็น “นก” ชนิดหนึ่งซึ่งหากินอยู่แถวๆ ริมน้ำ นกตัวนี้ มันชื่อว่า

Liver Bird (อ่านว่าไล-เฝอ เบิร์ด) แปลว่า นก (อยู่ในตระกูล Cormorant)

นกชนิดนี้ เป็นนกที่อยู่ในตระกูล นกกาน้ำ ถ้าอยากเห็นหน้าตามัน ไปดูได้ที่นี่ครับ

http://www.zoocheck.com/cdiwebsite/cormorant-drying.jpg

พอผมเห็นชื่อนก ตัวนี้ เลยนึกถึงศัพท์อีกคำครับ ที่สะกดเหมือนชื่อนกตัวนี้เป๊ะ แต่อ่านไม่เหมือนกัน และแปลไม่เหมือนกันนั่นคือคำว่า

Liver (อ่านว่า ลิ-เว่อร์) แปลว่าตับ

ชื่อนกต้องอ่านว่า ไล เฝ่อ นะครับ ถ้าอ่านว่า ลิ เว่อร์ จะกลายเป็นชื่อ ตับ ซึ่งเป็นอวัยวะ ในร่างกาย ไปซะ แม้ชื่อทีมจะอ่านว่า ลิเวอร์พูล แต่นกที่เป็นสัญลักษณ์ต้องอ่านว่า ไล เฝ่อ เบิร์ด นกตัวนี้ถูกใช้เป็นเป็นตราประจำเมืองมาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1350 และ เมื่อสโมสรฯ ถูกก่อตั้งขึ้น รูปของ Liver Bird ก็ได้กลายมาเป็นตราของสโมสร ตามสัญลักษณ์ของเมืองมาจนถึงปัจจุบัน

ยังมีเกร็ดเกี่ยวกับประวัติของชื่อเมืองซึ่งพัวพันกับเจ้านกตัวนี้ด้วย โดยตำนานเล่าขานกันว่าเจ้านกนี่ มันชอบคาบเอาสาหร่ายทะเลชนิดหนึ่ง ที่เรียกว่า Laver (อ่านว่า เล เวอร์) มาเป็นส่วนประกอบในการทำรังของมัน (ดูรูปโลโก้ทีมลิเวอร์พูล ดีๆ จะเห็นปากนกก็มีคาบสาหร่าย Laver ไว้เหมือนกัน) เจ้าสาหร่าย Laver นี่เองที่ถูกเรียกแผลงไปเป็น ชื่อนก และ ชื่อของเมือง Liverpool ในที่สุด

ในปัจจุบันนี้ Liver Bird ตัวเป็นๆ ไม่ได้มีให้เห็นกันอีกแล้วที่เมืองนี้ แต่ท่านผู้อ่านสามารถพบเจ้านกนี่ได้ ตามตึกใหญ่ๆ ซึ่งเขาได้ลงทุนปั้นนก ตัวนี้ไว้ให้เราดูต่างหน้า โดยรูปปั้นที่มีชื่อเสียงที่สุดตั้งอยู่บนยอดตึกที่ ชื่อว่า Royal Liver Building โดยปั้นให้มันยืนโดดเด่นเป็นสง่าบน ยอดตึก ถึง 2 ตัว โดยทำเท่ห์ ยืนหันหลังให้กัน ตัวหนึ่งหันหน้าออกทะเล อีกตัวหนึ่งหันหน้าเข้าเมือง ท่านผู้อ่านทีสนใจ เจ้านกที่อยู่บนตึกนี้ สามารถดูภาพ แบบ Real Time ผ่าน webcam ได้ที่

www.bbc.co.uk/liverpool/content/webcams/liver_building_webcam.shtml

โดยจะมองเห็นรูปปั้นเจ้า Liver Bird สองตัวนี้เกาะอยู่ลิบๆ บนยอดโดมของตึก เนื่องจากมันอยู่สูงมาก แต่ถ้าอยากเห็นแบบจะๆ ใกล้ๆ ขอเชิญแวะไปดู ได้ที่นี่ครับ

http://www.liverbirdology.com/pix/1stliver.jpg

วันนี้เขียนกะเรื่อง emblem ของ Liverpool ไหง ไปๆ มาๆ เนื้อหากลายเป็นบทความสารคดี เชิง สัตว์ปีก กับนำเที่ยวเมืองลิเวอร์พูล ไปซะอย่างงั้น ขอสรุปส่งท้ายดื้อๆ เลยว่า Emblem ของ Liverpool Football Club เป็น “นก” นะครับ ไม่ใช่ “หงส์” อย่างที่เราเข้าใจกัน แต่ถ้าอยู่เมืองไทย ก็เรียก หงส์แดงต่อไปเถอะครับ ถ้าดันเคร่งศัพท์แล้วเผลอไปเรียก ว่า นกกาน้ำสีแดง เข้า คนอาจจะมองเราแปลกๆ ว่าหลุดมาจากซอกไหนของโลกเนี่ย

อย่างที่ผมเคยเขียนไว้หลายครั้งแล้วว่า ภาษามีไว้ใช้ในการสื่อสาร ถ้าเราสื่อสารกันรู้เรื่องด้วยคำว่าหงส์แดง ก็ใช้คำนี้ต่อไป แต่เมื่อเราต้องสื่อสารกับคนต่างประเทศ ก็ให้ใช้คำเรียกขานให้ถูกต้อง ตามที่คนต่างประเทศเขาเรียกกันนะครับ จะได้สื่อสารกันได้ถูกต้องตรงกันครับ

อาจารย์บอม
3-05-09