Up a tree: หนีหมีขึ้นต้นไม้

เมื่อวานฟังเขาพยากรณ์กันด้วยหลักวิทยาศาสตร์ว่าโลกจะร้อนขึ้นอีก จะเกิดแผ่นดินไหว จะเกิดไรต่อไรอีกเยอะแยะเลย เนื่องจากดาวเรียงตัวกัน  แต่ผมมองว่าแท้จริงแล้วสาเหตุหลักประการหนึ่งที่ทำให้โลกเรามีอุณหภูมิสูงขึ้ันก็คือการที่เรามีต้นไม้น้อยลง โดยเฉพาะอย่างยิ่งพื้นที่ป่า  พูดถึงเรื่องต้นไม้ นึกได้ถึงสำนวนภาษาอังกฤษอันหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับต้นไม้ นั่นคือ สำนวนที่ว่า

Up a tree  (อ่านว่า อัพ เอ่ ทรี) แปลว่า ตกอยู่ในสภาพลำบาก

สำนวนนี้ถ้าแปลตรงๆ ตัวจะแปลว่า อยู่บนต้นไม้ ซึ่งก็น่าจะเย็นสบายดี เหตุไฉนฝรั่งถึงใช้แทน สถานการณ์หรือสภาพที่ลำบาก อันนี้ต้องไปดูที่มาที่ไป ฝรั่งก็มีเรื่องเล่าซึ่งเป็นที่มาที่ไปของแต่ละสำนวนเหมือนกัน ผมไปค้นๆ ดูถึงที่มาที่ไปของสำนวน up a tree พบว่ามาจากหมู่นายพรานเวลาออกล่าสัตว์ แล้วพบหมี พวกเขาจะหนีหมีขึ้นไปบนต้นไม้ (ทำไมต้องหนี ไม่ใช้ปืนยิงก็ไม่รู้ งงนะเนี่ย) เพราะหมีไม่สามารถปีนต้นไม้ได้ แค่ใช้มือเอื้อมตะปบอยู่โคนต้นเท่านั้น (จริงหรือ?ผมเห็นหมีมันปีนต้นไม้ไปหารังผึ้งกินด้วยนะ-มีภาพประกอบด้านบน) ดังนั้นสำนวนนี้ จึงใช้เปรียบเทียบกับคนที่ตกอยู่ในสถานการณ์ลำบาก อยู่ในภาวะกลืนไม่เข้าคายไม่ออก

จะว่าไปแล้วไอ้ที่มาที่ไปของสำนวนนี้ ไม่ค่อยสมเหตุสมผลเท่าไรในหลายๆ เรื่อง ตามที่ผมวงเล็บไว้ แต่เรื่องเล่าก็เป็นเรื่องเล่า อ่านดูขำๆ ประกอบที่มาที่ไปของสำนวน บางเรื่องในชีวิตใช้เหตุใช้ผลคิดมากไปก็ปวดหัว ปล่อยๆ วางคิดว่า จริงบ้าง เหวงบ้าง แค่จำไว้ประกอบความเข้าใจที่มาที่ไปของศัพท์หรือสำนวนก็น่าจะพอเพียง นอกจากสำนวนนี้แล้วยังมีอีกสำนวนที่คล้ายกัน โดยเติมคำว่า gum ลงไป กลายเป็น 

up a gum tree  แปลว่า ตกอยู่ในสถานการณ์ลำบาก

ความหมายเหมือนเดิม แค่เติมคำว่า gum (อ่านว่า กัม) ซึ่งแปลว่า ยางเหนียว ยางไม้ เข้าไปข้างหน้า tree (แถมให้อีกคำก่อนลืม ถ้าเป็น หมากฝรั่งก็ใช้คำว่า chewing gum) การเพิ่มคำว่า gum เพื่อมาขยายคำว่า tree นอกจากจะแปลเหมือนกันกับสำนวนแรกแล้ว ผมคิดเอง(นะ) ว่าสภาพมันน่าจะดูกลืนไม่เข้าคายไม่ออก หรือ ติดกับสถานการณ์มากกว่าอันแรก เพราะมีคำว่า gum ซึ่งแปลว่ายางเหนียวๆ เข้ามาแจมด้วย ซึ่งดูแล้วน่าจะเหนี่ยวหนึบหนับแกะออกหรือแก้ยากกว่าอันแรกแยะเลย

ดังนั้นถ้าเห็นทั้งสองสำนวนนี้ ก็ให้แปลว่า ตกอยู่ในสถานการณ์ที่ยากลำบาก ยากจะหลุดพ้น กลืนไม่เข้าคายไม่ออก ไม่รู้จำทำอย่างไรดีนะครับ  อย่าไปแปลตรงๆ ตัวละเดี๋ยวจะงงว่าไปทำอะไรกันอยู่บนต้นไม้นั่น

อาจารย์บอม

12-05-2010